| Spis treści |
    |
5 Projekty współpracy środowiskowej Celem projektu “Otwórz książkę” jest stworzenie cyfrowej kolekcji trudno dostępnych monografii naukowych, udostępnionych przez autorów na licencjach Creative Commons. Priorytetem jest minimalne założenie otwartego dostępu.  Grupa odbiorców Jest adresowany do polskich naukowców, których książki nie są już dostępne na rynku w wersji drukowanej, a które mają wartość naukową i edukacyjną. Dzięki temu przed czytelnikami, studentami i innymi naukowcami dostęp do ważnych i rzadkich pozycji nie jest zamykany. Publikacje naukowe, które przez rynek wydawniczy zostały wykluczone z obiegu, są nadal szeroko dostępne. Prawa autorskie Projekt powstał z myślą o samodzielnych pracownikach nauki, którzy nie przekazali praw autorskich do swoich książek wydawnictwom. Zachowanie praw autorskich daje autorom możliwość decydowania gdzie i na jakich zasadach będą rozpowszechniać swoje prace. Pomysłodawcy projektu argumentują, że Otwórz książkę realizuje ideę Open Access w odniesieniu do książek naukowych wydawanych w Polsce. Autorzy udostępniający książki w serwisie dysponują odpowiednimi prawami. W przypadku posiadania pełni praw do utworu, autor udostępnia książkę w kolekcji na licencji Creative Commons. W niektórych wypadkach autor posiada jedynie prawo do wykorzystywania utworu na polu eksploatacji odpowiadającym internetowi. W takiej sytuacji wszelkie prawa do książki są nadal zastrzeżone, jednak jest ona otwarcie dostępna i może być wykorzystywana na zasadzie dozwolonego użytku (na podstawie informacji na stronie). Jak książka trafia do serwisu?
Klaudia Grabowska z ICM wskazuje na dalsze plany w rozwoju projektu: "Chcielibyśmy doprowadzić do sytuacji, do tej pory dość rzadkiej w naszym doświadczeniu projektowym, w której autorzy sami będą wychodzili z inicjatywą udostępniania książek. Ten projekt daje ich publikacjom drugie życie, podczas gdy niewielki i wyczerpany dawno nakład sprawia że ludzie nie docierają do nich, często nawet mimo starań w tym kierunku i nie wykorzystują ich tak często jak mogłyby na to zasługiwać. Kluczowa w tym wypadku jest nie tylko informacja o projekcie, ale edukacja autorów w zakresie zagadnień prawa autorskiego, tak aby zmienić ich przeświadczenie o tym nie tyle nawet, że nie są w odpowiedniej pozycji do podjęcia rozmów z wydawnictwem w celu wyjaśnienia kwestii autorskich praw majątkowych (skoro nie mają niestety w zwyczaju przechowywać umów, a ich postanowień nie są w stanie przytoczyć), ale że rozmowy te są bezcelowe, bo wydawnictwa nie będą chciały takiej informacji udzielić, sprawa jest niewarta zachodu lub co najczęstsze : że co do zasady prawa do publikacji zostały przeniesione na wydawnictwo. Naszym dotychczasowym sukcesem jest zbudowanie zaczątku kolekcji w dziedzinach : socjologia, kulturoznawstwo i historia w których znalazły się publikacje naukowców ważnych i rozpoznawalnych wśród humanistów m. in. prof. Marody, prof. Mączaka, prof. Sulimy. Stosunkowo rozbudowaną kolekcją jest kolekcja historyczna, która powstała we współpracy z Muzeum Historii Polski, która już w obecnym swoim kształcie może być znaczną pomocą dla naukowców i studentów - w szczególności nowożytników. Problemy, których nie udało się rozwiązać Wciąż to pomysłodawcy projektu zabiegają o autorów, zwracając się do każdego z nich bezpośrednio, a to hamuje możliwość przyspieszenia prac nad rozwojem kolekcji. Autorka zaangażowana Justyna Hofmokl z Centrum Cyfrowego Projekt: Polska zapytana dlaczego zdecydowała się na opublikowanie książki w projekcie Otwórz Książkę odpowiada: “Moja książka to efekt kilku lat ciężkiej pracy nad doktoratem. Gdy otrzymałam propozycję wydania jej od razu pomyślałam o zastosowaniu licencji Creative Commons. Wydawnictwo zgodziło się tylko na najbardziej restrykcyjną licencję Uznanie Autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych. Zależało mi na bardziej elastycznych warunkach, ale musiałam zaakceptować decyzję wydawnictwa. W przypadku książki naukowej zyski ze sprzedaży są znikome i nie liczyłam na nie. To na czym mi zależy, to dotarcie do jak największej liczby czytelników. Chciałabym, żeby ludzie zapoznali się z wynikami mojej pracy i komentowali je. Dzięki zastosowaniu licencji CC mogę dziś powiedzieć studentom, że książka jest dostępna za darmo na stronie serwisu Otwórz Książkę. Jest szansa, że to zachęci ich do zajrzenia tam. W dłuższej perspektywie czasowej zastosowanie licencji sprawia, że słyszało o książce więcej osób. Zyski materialne pojawiają się w innej formie, ale nie mam wątpliwości, że licencja w tym nie przeszkadza”. |
 O ile nie jest to stwierdzone inaczej treści są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, Akademii Górniczo-Hutniczej oraz autorów poszczególnych treści. |
|
 Kurs powstał dzięki wsparciu Electronic Information for Libraries: https://www.eifl.net/ |
