6 Działania Komisji Europejskiej i innych

W latach 2004-2009 Komisja Europejska podjęła wiele działań, by wzmocnić ruch open access, m.in.:

1. Zleciła badania związane z efektywnością otwartego modelu publikowania naukowego An effective scientific publishing system for European research wydane w Brukseli 15 lipca 2004 [3] oraz badania na temat ekonomicznej i technologicznej ewolucji związanej z rynkiem publikacji naukowych — wyniki opublikowano w 2005 roku;
2. W roku 2006 opublikowała raporty na temat inicjatyw open access oraz rezultatów ich działania;
3. Przeprowadziła szerokie konsultacje społeczne w roku 2007 i opublikowała ich wyniki [4];
4. W roku 2008 podjęła poważne decyzje i przygotowała rekomendacje dla rządów europejskich, by eksperymentowały z open access. W ramach VII Programu Ramowego Nauki wprowadziła pilotaż związany z publikacjami naukowymi powstałymi w programie. Zalecono, by po 6-12 miesiącach wszystkie prace badawcze z programu były dostępne w sieci w modelu otwartym.

Od tego czasu pojawiało się wiele inicjatyw, które wskazują wyraźny kierunek Europie, jeśli chodzi o dostęp do nauki. Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej odpowiedzialna za Agendę Cyfrową Neelie Kroes nie ma wątpliwości, że: Wiedza naukowa to siła, która może mieć dobry wpływ na nasze codzienne życie — to skarb, którego w żadnym wypadku nie należy ukrywać. Co więcej, każdy obywatel Unii ma prawo uzyskać dostęp do postępu, jakiego dokonano dzięki publicznym funduszom, i czerpać z niego korzyści [5].

Dużo wcześniej w Europie pojawiły się narodowe inicjatywy. Szczególny prym wiedzie tu Wielka Brytania, która ma dobrze zorganizowany system informacji naukowej a jej instytucje badawcze słyną z tego, że mocno angażują się w opracowywanie modeli, procedur czy polityk związanych z ruchem open access. Już w roku 2004 powstał opublikowany w Londynie rządowy raport zatytułowany Scientific Publications. Free for all? [6], który rekomendował wszystkim instytucjom naukowym mającym produkcję wydawniczą, by zakładały repozytoria swoich tekstów i dawały do nich darmowy dostęp. Mówił o:

• zbudowaniu nowego modelu finansowania wymiany informacji;
• egzemplarzu elektronicznym dla bibliotek;
• wsparciu dla British Library w zakresie budowania nowoczesnych zasobów wiedzy.

Natomiast komitety naukowe Research Councils UK [7] - od 2005 stosują oficjalną politykę OA, która zakłada, że każdy tekst finansowany przez podatników musi być publikowany w repozytoriach otwartych. Przyznawanie grantów na badania naukowe zawiera odpowiednie klauzule w tym zakresie.

Najszybciej jednak rozwijają się inicjatywy legislacyjne w USA. Jest to zrozumiałe, jeśli weźmiemy pod uwagę wielość organizacji społecznych i naukowych, które walczą o swobodny dostęp do wiedzy i tradycje amerykańskiej walki o wolność słowa oraz edukację dla wszystkich. Tylu organizacji społecznych zaangażowanych w różne akcje wolnościowe, nie ma w żadnym innym kraju. U.S. Department of Health and Human Services i National Institute of Health to światowi liderzy zmian, doprowadzili oni do uchwalenia ważnej ustawy narodowej The CURES Act — U.S., zgłoszonej do Senatu 14 grudnia 2005 roku, a zatwierdzonej w 2007. Akt ten jest zgodny z polityką NIH, a nawet bardziej radykalny, gwarantuje bowiem darmowy dostęp do rezultatów badań, ustala 12-miesięczny limit na ich udostępnienie, stwierdza, że interes wydawcy nie jest ważniejszy od zdrowia ludzi, zob. tekst ustawy. i sekcję: SEC. 499H-1. PUBLIC ACCESS REQUIREMENT FOR RESEARCH.