Ewa Rozkosz
Biblioteka Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Studium przypadku otwartego czasopisma na przykładzie
The European Journal for Research on the Education and Learning of Adults (RELA)
Informacje ogólne
Wśród wielu tytułów otwartych czasopism warto zwrócić uwagę na RELA (The European Journal for Research on the Education and Learning of Adults) . Czasopismo to stanowi platformę do dyskusji nad edukacją osób dorosłych (andragogika). RELA istnieje od 2010 r. Ukazuje się z półroczną częstotliwością. Czasopismo związane jest z European Society for Research on the Education of Adults, lecz nie stanowi organu tego stowarzyszenia.
RELA ukazuje się w wersji elektronicznej. W niektórych bibliotekach odnaleźć można egzemplarze papierowe, gdyż wydawnictwo drukuje niewielki nakład czasopisma, dostarczając pojedyncze numery członkom kolegium redakcyjnego. Nie jest to jednak tzw. model zdublowany, jako że w oficjalnym obiegu dostępna jest wyłącznie wersja elektroniczna (papierowe egzemplarze rozdawane są bezpłatnie uczestnikom procesu wydawniczego).
Wydawanie czasopisma możliwe jest dzięki zaangażowaniu osób reprezentujących różne kraje (m.in. Szwecja, Niemcy, Dania, Belgia, Stany Zjednoczone, Chiny, Szkocja). Stabilną platformę internetową dla czasopisma oraz koordynację procesu wydawniczego zapewnia Linköping University Electronic Press, uczelniane wydawnictwo (Linköping University, Szwecja) ukierunkowane na publikowanie w otwartym modelu. Kolegium redakcyjne zasilają ze strony polskiej pracownicy Dolnośląskiej Szkoły Wyższej (Wrocław).
Prawa autorskie
Czasopismo RELA objęte jest licencją Creative Commons Uznanie Autorstwa – Użycie Niekomercyjne (CC BY NC). Autorzy zachowują prawa autorskie (autorskie prawa majątkowe) do swoich artykułów. Pełne teksty dostępne są on-line bezpłatnie, bez konieczności logowania się na stronie. Każdy zainteresowany może zapoznać się z ich treścią, kopiować je i dalej dystrybuować. Zobligowany jest jednak do podania danych autora (a także informacji o czasopiśmie, w którym został opublikowany utwór). Nie może również czerpać korzyści majątkowych z tytułu rozpowszechniania utworu (co reguluje warunek licencji – użycie niekomercyjne).
Wybór języka tekstu
Autorzy chcący publikować w RELA rejestrują się na stronie internetowej czasopisma. Przesyłają swój tekst, jednocześnie wyrażając zgodę na opublikowanie go na licencji CC BY NC. Tekst dostarczyć mogą w języku angielskim (język czasopisma) lub akceptowalnych przez redakcję językach (w tym języku polskim). Artykuł poddawany jest wstępnej recenzji (przez dwóch lub trzech anonimowych recenzentów). Dopiero po zaakceptowaniu tekstu przez redakcję autor dostarcza artykuł w języku angielskim. Możliwość dokonania oceny tekstu w oryginalnej wersji językowej ma znaczenie dla wielu autorów, szczególnie tych nie posługujących się biegle językiem angielskim, dla których tłumaczenie to dodatkowa inwestycja.
Model ekonomiczny
Znaczny ciężar finansowania RELA spoczywa na Linköping University. Uczelniane wydawnictwo koordynuje proces wydawniczy, a także utrzymuje stronę internetową czasopisma oraz system do przesyłania publikacji. Kolegium redakcyjne wykonuje swoje prace nieodpłatnie, na zasadach wolontariatu. Także autorzy nie otrzymują honorarium, ale też nie muszą dokonywać opłaty za zamieszczenie swoich tekstów w RELA (co jest dość częstą praktyką w czasopismach Open Access).
Widoczność czasopisma
Aktualnie czasopismo RELA indeksowane jest przez następujące bazy:
- CrossRef - pozarządowa organizacja wspierająca rozwój komunikacji naukowej, dystrybutor identyfikatorów DOI dla artykułów naukowych; baza CrossRef zawiera wykaz odsyłaczy do artykułu, zapewniając łatwe poruszanie się między publikacjami posiadającymi identyfikator DOI;
- Database for statistikk om høgre utdanning, FRIDA-listan - norweski rejestr czasopism naukowych, wydawnictw seryjnych oraz wydawców;
- Directory of Open Access Journals (DOAJ);
- EBSCO - komercyjny serwis pełnotekstowych i abstraktowych baz danych;
- Google Scholar.
Redakcja zabiega o rozszerzenie powyższej listy, tak aby czasopismo było jak najlepiej widoczne.
