Nowe modele komunikacji naukowej, które powstają w ostatnich latach, opierają się o elektroniczne nośniki oraz narzędzia do gromadzenia i przesyłania różnego typu danych czyli mają trzy istotne elementy (dane naukowe + nośniki danych oraz formę ich transmisji czy dystrybucji).

Najbardziej znanymi i już zaakceptowanymi są formy takie, jak:

1. czasopismo elektroniczne, które publikuje bieżące recenzowane artykuły na platformach elektronicznych zbudowanych specjalnie dla nich;
2. repozytorium, które udostępnia, gromadzi i archiwizuje artykuły, preprinty, postprinty, ale i monografie, raporty i inne teksty na dedykowanych platformach, ich główną funkcjonalnością są samoarchiwizacja i archiwizacja wieczysta obiektów;
3. platforma e-leaningowa, która gromadzi i udostępnia kursy i wykłady do celów edukacyjnych.

Dotychczas brak jeszcze precyzyjnej definicji otwartej nauki, termin ten przyjmuje trochę inne znaczenie w różnych okolicznościach i społecznościach naukowych. W niektórych przypadkach oznacza bunt przeciwko zbyt skomercjalizowanej nauce, w innych oznacza dążenie do uwolnienia informacji naukowej, gdzie indziej to jedynie nowy sposób organizacji pracy naukowców. Przyjmuje się, że termin obejmuje wszystkie próby stosowania otwartych modeli produkcji i dystrybucji treści w sferze nauki, czyli otwarty dostęp do publikacji naukowych, otwarte dane, otwarte modele współpracy naukowej, czy tak zwane „badania prowadzone przy otwartym notatniku”.

Otwarta nauka bywa również określana innymi terminami. Brytyjska Open Knowledge Foundation stosuje pojęcie „otwarta wiedza”, przez które rozumie połączenie trzech elementów: utworów, danych oraz informacji urzędowych. Jamais Cascio, pisząc w 2004 r. o otwartym modelu pracy naukowej, nazwał go „nauką o otwartym kodzie źródłowym”. Cascio odwołuje się do koncepcji „oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym”, nazywanego też „wolnym oprogramowaniem” – opartego na wspólnej, zbiorowej pracy z wykorzystaniem swobodnie dostępnych danych, wymienianych między uczestnikami. Do tego modelu współpracy i dzielenia się jej efektami, wypracowanego po raz pierwszy przez informatyków, odwołują się niemal wszystkie otwarte projekty w nauce, ale także w kulturze. Richard Stallman w latach 80. zdefiniował podstawowe swobody użytkownika oprogramowania: swobodę używania, badania, kopiowania, modyfikowania i dalszej dystrybucji. Swobody te leżą także u podstaw działań obejmowanych terminem otwartej nauki.

Postprint — praca, która przeszła proces recenzji.

Preprint — praca w wersji autorskiej, przed procesem recenzji (peer-review).

Repozytorium danych eskperymentalnych (surowych) (ang. data repository) jest to archiwum, które gromadzi surowe dane eksperymentalne, np. genomy bakterii, zwierząt czy człowieka. Takie repozytoria stanowią niezmiernie ważne narzędzie w pracy naukowców. Pozwalają na redukcję kosztów (fundusze nie są przeznaczane na te same badania ponownie) oraz oszczędzają czas, bowiem raz przeprowadzone badania służą całej społeczności naukowców.

Repozytorium dziedzinowe (ang. subject repository) jest to archiwum, które gromadzi dokumenty spójne tematycznie np. dokumenty z dziedziny ekonomii; jest niezależne od instytucji. Repozytoria te nazywane są zwykle repozytoriami międzynarodowymi, bowiem gromadzą dane z całego świata. Obecnie podnosi się fakt, że w dobie repozytoriów instytucjonalnych, repozytoria dziedzinowe staną się jedynie agregatorami danych. Wydaje się, że sensowniej jest deponować prace w repozytorium instytucjonalnym, natomiast agregacja danych następowałaby poprzez repozytoria centralne lub inne narzędzie do tego stworzone.