Spis treści | |
|
2 Definicje przydatne w tej części Repozytorium otwarte (ang. open repository, open archive) jest to narzędzie służące zarządzaniu i długoterminowemu przechowywaniu dokumentów cyfrowych. Repozytoria wspierają rozwój badań naukowych, procesy uczenia się oraz prace administracyjne. Stosują one otwarte standardy tak, aby ich zasób był w pełni dostępny. Standardy te pozwalają na stosowanie mechanizmów, które umożliwiają importowanie, eksportowanie, przechowywanie i wyszukiwanie cyfrowych dokumentów w repozytorium. Zawartość otwartego archiwum może być bardzo różna i różnym może służyć celom oraz użytkownikom. Na ogół są to artykuły z czasopism, prace doktorskie, materiały dydaktyczne, surowe dane eksperymentalne oraz sprawozdania i raporty [26]. Repozytorium instytucjonalne (ang. institutional repository) definiowane jest jako cyfrowe archiwum gromadzące i rozpowszechniające dorobek intelektualny konkretnej społeczności naukowej (uczelni, instytutu badawczego). Zasób określany jest przez instytucję, treść ma charakter naukowy, kumulacyjny, jest dostępna w trybie otwartym oraz cechuje ją interoperacyjność [27]. Repozytorium instytucjonalne to zespół usług, które uniwersytet oferuje członkom swojej społeczności. Usługi te służą zarządzaniu oraz upowszechnianiu cyfrowych dokumentów tworzonych przez instytucję i jej członków. Repozytorium jest przede wszystkim zobowiązaniem instytucji do zarządzania materiałami cyfrowymi, z uwzględnieniem długoterminowego zabezpieczenia obiektów, jak również zorganizowania dostępu do nich oraz ich rozpowszechniania [28]. Repozytorium dziedzinowe (ang. subject repository) jest to archiwum, które gromadzi dokumenty spójne tematycznie np. dokumenty z dziedziny ekonomii; jest niezależne od instytucji. Repozytoria te nazywane są zwykle repozytoriami międzynarodowymi, bowiem gromadzą dane z całego świata. Obecnie podnosi się fakt, że w dobie repozytoriów instytucjonalnych, repozytoria dziedzinowe staną się jedynie agregatorami danych. Wydaje się, że sensowniej jest deponować prace w repozytorium instytucjonalnym, natomiast agregacja danych następowałaby poprzez repozytoria centralne lub inne narzędzie do tego stworzone. Repozytorium danych eskperymentalnych (surowych) (ang. data repository) jest to archiwum, które gromadzi surowe dane eksperymentalne, np. genomy bakterii, zwierząt czy człowieka. Takie repozytoria stanowią niezmiernie ważne narzędzie w pracy naukowców. Pozwalają na redukcję kosztów (fundusze nie są przeznaczane na te same badania ponownie) oraz oszczędzają czas, bowiem raz przeprowadzone badania służą całej społeczności naukowców. Preprint - praca w wersji autorskiej, przed procesem recenzji (peer-review). Postprint - praca, która przeszła proces recenzji. Autoarchiwizacja (ang. self-archiving) proces polegający na wprowadzeniu do cyfrowego archiwum metadanych dotyczących pracy oraz pełnotekstowego pliku. Praca deponowana jest przez jej autora, pracownika naukowego. |