5 Nauka 2.0 - nowoczesne narzędzia

Od kilku lat popularne serwisy internetowe są tworzone według filozofii „Web 2.0”, zakładającej:

• większą interaktywność,
  
• większą możliwość łączenia i wymiany treści między serwisami oraz
• większą rolę użytkowników.
  

Według słów Tima O’Reilly’ego, jednego z twórców tej koncepcji, serwisy typu Web 2.0 „wykorzystują zbiorową inteligencję użytkowników”. Tym terminem określa się też szereg popularnych narzędzi sieciowych, takich jak blogi, serwisy wiki czy serwisy społecznościowe – ułatwiające współpracę, umożliwiające użytkownikom tworzenie nowych treści, a także pozwalające na przetwarzanie zastanych treści. Dobrym przykładem takiego serwisu jest sieciowa encyklopedia Wikipedia.

Zmiany zachodzące w ostatnim czasie w sferze nauki – dotyczące zarówno komunikacji, jak i współpracy naukowej – są podobne do przemian serwisów internetowych opisywanych jako przejście od Sieci w wersji 1.0 do Sieci 2.0.

• Zwiększa się częstotliwość, intensywność oraz liczba kanałów komunikacji naukowej;
• pojawiają się inne formy publikacji niż tradycyjne czasopisma naukowe;
• eksperymentuje się z nowymi formami oceny i rekomendacji treści,
• wreszcie naukowcy zaczynają stosować wymienione wyżej narzędzia komunikacji.
  

Te nowe formy uprawiania nauki są często określane jako „Nauka 2.0” [15]. Nauka 2.0 obejmuje bardzo różne projekty i praktyki, oparte na różnorodnych technologiach cyfrowych. Należy do niej zaliczyć także opisane wcześniej eksperymenty z otwartymi notatnikami naukowymi. Wspólną cechą projektów tego rodzaju jest założenie otwartości (przynajmniej częściowej) tworzonych treści oraz zapewniania warunków współpracy naukowej z wykorzystaniem tych treści: wspólnego zbierania danych i informacji, zgłaszania uwag czy poprawiania wyników.

Więcej o narzędziach przeczytasz w Module 4: Nowe kanały komunikacji naukowej.

Krytyka
Krytycy Nauki 2.0 twierdzą, że otwarta komunikacja naukowa oraz uczestnictwo w serwisach społecznościowych są niezmiernie czasochłonne, a przez to mało atrakcyjne dla zapracowanych zazwyczaj naukowców.

Barierą dla Nauki 2.0 pozostaje też na razie brak mechanizmów parametryzacji i ewaluacji, odpowiadających mechanizmom wypracowanym dla tradycyjnych form komunikacji naukowej. Jednak nowe, często eksperymentalne projekty mają wielu zwolenników i współpracowników, którzy twierdzą, że dużo zyskują dzięki sieciowej współpracy oraz możliwości szerszego zaprezentowania swoich prac i ich wyników.

Tak było w przypadku Polymath Project. Na początku 2009 profesor Uniwersytetu Cambridge Timothy Gowers uruchomił na swoim blogu projekt Polymath, który miał usprawnić grupowe rozwiązywanie problemów matematycznych. Od dłuższego czasu prof. Gowers, laureat najwyższego wyróżnienia w matematyce - Medalu Fieldsa borykał się z niemożnością samodzielnego rozwiązania najbardziej złożonych problemów. Polymath Project miał stanowić eksperyment i sprawdzian, czy zazwyczaj ze sobą konkurujący matematycy są zdolni do współpracy. Już po miesiącu liczba uczestników wzrosła do ponad 40-stu a po 6-tygodniach projekt świętował pierwszy sukces - współpracujący ze sobą online profesorowie odkryli dowód twierdzenia Halesa.